امروزه شیرهای گیاهی دارای طرفداران بسیاری هستند و افرادی که نمی خواهند شیر گاو مصرف کنند و یا اینکه وگان هستند به سراغ شیرهای گیاهی مانند شیر سویا، شیر بادام و … می روند. اما با این وجود هنوز خیلی از مردم درباره فواید و ضررهای شیر سویا چیزی نمی دانند. در واقع دیدگاه های متنوعی در مورد شیر سویا وجود دارد که برخی آن را مفید و برخی دیگر آن را مضر برای سلامتی می دانند. اگر می خواهید با ارزش غذایی و فواید شیر سویا بیشتر آشنا شوید پشنهاد می کنیم که تا پایان با ما همراه باشید.
شیر سویا چیست؟
شیر سویا نوعی نوشیدنی است که از دانه های خیس خورده و آسیاب شده سویا تولید می شود. مایع به دست آمده را می جوشانند و صاف می کنند تا در نهایت بافتی مانند شیر گاو پیدا کند. شیر سویای شرکتی که در فروشگاه ها عرضه می شود حاوی ترکیبات افزودنی دیگری مانند طعم دهنده ها، قند، ویتامین و مواد معدنی می باشد که موجب شده ارزش غذایی شیر سویا افزایش یابد. این موضوع همچنین بر روی کیفیت و قیمت شیر سویا تاثیر دارد.
شیر سویا دارای شباهت بسیاری به شیر گاو است و می تواند جایگزینی عالی برای آن باشد. افرادی که رژیم گیاهخواری دارند یا دارای حساسیت به مصرف لبنیات هستند می توانند شیرهای گیاهی مانند شیر سویا را جایگزین شیر گاو کنند و مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را تامین نمایند. علاوه بر این برخی از افراد طعم شیر گاو را نمی پسندند و ترجیح می دهند شیرهای گیاهی را مصرف کنند.
چرا برخی از مردم از شیر سویا استفاده می کنند؟
شیر سویا توسط بسیاری از مردم استفاده می شود. مصرف این شیر می تواند دلایل بسیاری داشته باشد که از جمله آن ها می توان بحث طعم شیر گاو، حساسیت داشتن، گیاهخوار بودن، عدم تحمل لاکتوز و … اشاره نمود. منظور از عدم تحمل لاکتوز این است که برخی از افراد نمی توانند قندی به نام لاکتوز که کربوهیدرات موجود در شیر گاو است را هضم کنند و با مصرف شیر گاو با ناراحتی های گوارشی مواجه می شوند. از این رو ترجیح می دهند شیرهای گیاهی مانند شیر سویا، شیر بادام و … را جایگزین شیر گاو کنند.
ارزش غذایی شیر سویا
شیر سویا حاوی مقادیر زیادی از انواع مواد مغذی مانند منگنز، پروتئین، سلنیم و مس است و دارای کالری پایینی می باشد. به طوری که یک فرد با نوشیدن یک فنجان شیر سویا با مقدار ۲۴۳ گرم با ارزش غذایی زیر روبرو می شود.
- ۱۳۱ کیلوکالری انرژی
- ۳ گرم کربوهیدرات
- ۸ گرم پروتئین
- ۳ گرم چربی
- ۵ گرم فیبر خوراکی
- ۵ میلی‌گرم منگنز
- ۷ میکروگرم سلنیم
- ۳ میلی‌گرم مس
- ۷ میلی‌گرم منیزیم
- ۱۲۶ میلی‌گرم فسفر
- ۷ میکروگرم فولات
- ۱ میلی‌گرم تیامین
- ۲ میلی‌گرم ریبوفلاوین
- ۳ میکروگرم ویتامین K
- ۲ میلی‌گرم ویتامین B6
- ۹ میلی‌گرم اسید پانتوتنیک
- ۶ میلی‌گرم آهن
- ۲۸۷ میلی‌گرم پتاسیم
- ۷ میلی‌گرم کلسیم
- ۲ میلی‌گرم نیاسین
فواید و خواص شیر سویا
ویتامین ها و مواد معدنی که در شیر سویا وجود دارد دارای فواید بسیاری برای سلامتی است. به همین دلیل مصرف این شیر خوشمزه توصیه می شود. از فواید و خواص شیر سویا می توان به موارد زیر اشاره نمود.
-
می تواند سطح کلسترول را تنظیم نماید
کلسترول بالا یکی از خطرات جدی است که می تواند منجر به بیماری های قلبی شود. غذاهایی که مصرف می کنید می تواند تاثیر بسزایی بر رو سطح کلسترول بدن شما داشته باشد. بعضی از غذاها می توانند سطح کلسترول را بالا ببرند و برخی دیگر می توانند آن را تنظیم نمایند. شیر سویا از جمله خوردنی هایی است که می تواند منجر به کاهش سطح کلسترول شود.
-
فشار خون بالا را کاهش می دهد
فشار خون بالا نیز همانند کلسترول بالا می تواند از عوامل خطرناکی باشد که باعث بیماری های قلبی شود. همچنین می تواند سلامت کلیه ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد و موجب بیماری های کلیوی گردد. تحقیقات نشان می دهد که مصرف شیر سویا می تواند فشار خون را کاهش دهد. البته شیر گاو نیز می تواند موجب کاهش فشار خون شود اما شیر سویا دارای تاثیر گذاری بیشتری است. در واقع ترکیبات پروتئینی و ایزوفلاون موجود در شیر سویا می تواند فشار خون بالا را پایین آورد و به کاهش وزن نیز کمک کند.
-
می تواند موجب کاهش التهاب های درون بدن شود
التهاب واکنش طبیعی بدن نسبت به درمان و مقابله با عفونت ها و آسیب ها است. اما هنگامی که التهاب طولانی مدت یا مزمن شود بسیار خطرناک خواهد بود و موجب بیماری های جدی مانند دیابت، روماتیسم مفصلی، سرطان و بیماری های قلبی می شود. رژیم غذایی ناسالم و مصرف غذاهای سرشار از چربی های ناسالم، قندهای تصفیه نشده، سدیم و … می تواند باعث التهاب مزمن در بدن شود. اما با مصرف مواد غذایی سالم، سبزیجات تازه، میوه، منابع پروتئینی مناسب و خوردنی های ضد التهابی مانند شیر سویا می توان از التهاب و بیماری های مزمن جلوگیری نمود.
-
شیر سویا برای لاغری و کاهش وزن
شیر سویا دارای کالری پایینی است و یک منبع پروتئین عالی محسوب می شود. این ماده غذایی می تواند برای افرادی که می خواهند وزن خود را کاهش دهند یا آن را مدیریت کنند بسیار مناسب باشد. در واقع برای کاهش وزن شما باید کالری دریافتی خود را کاهش دهید اما در کنار آن باید پروتئین کافی مصرف کنید تا مانع از ریزش عضلانی شود.
از طرفی مصرف شیر سویا و سایر مواد غذایی حاوی پروتئین موجب می شود که احساس سیری داشته باشید و از پرخوری بپرهیزید. لازم به ذکر است که در میان منابع گیاهی پروتئین سویا مغذی ترین منبع است ودارای اسید آمینه های ضروری می باشد. پروتئین موجود در شیر سویا به علت کیفیت و ارزش غذایی بالایی که دارد می تواند با پروتئین های حیوانی برابری کند و بدون مصرف لبنیات پروتئین و مواد مغذی مورد نیاز بدن را به آن برساند.
-
بر روی سلامت قلب، مغز و نشانه های یائسگی تاثیر دارد
شیر سویا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است که از جمله چربی های سالم محسوب می شود. بدن نیز برای داشتن عملکردی مناسب نیازمند به این چربی ها می باشد. امگا۳ همچنین در کاهش خطر زوال عقل و بیماری آلزایمر و سلامت مغز مفید است. علاوه بر این می تواند به سلامت سیستم قلبی و عروقی کمک کند. شیر سویا همچنین منبع عالی پتاسیم است و تاثیر خوبی بر روی عملکرد قلب دارد. ایزوفلاوینی که در شیر سویا وجود دارد یک استروژن گیاهی محسوب می شود که می تواند برای سلامتی زنان و بهبود نشانه های یائسگی در آن ها مفید باشد.
-
سرشار از پروتئین است
شیر سویا منبع عالی پروتئین است و با افزودن آن به رژیم غذایی می توان پروتئین های مورد نیاز بدن را تامین نمود. پروتئین نقش مهمی در حفظ سلامتی بدن و کارکردهای بدنتان داشته باشد. زنان باردار و شیرده و کودکان به مقادیر بیشتری پروتئین در روز نیاز دارند و مصرف شیر سویا می تواند برای آن ها خیلی مفید باشد. این شیر همچنین دارای ۹ اسید آمینه ضروری است و از مواد مغذی ضروری برای بدن محسوب می شود.
-
دارای آهن و کلسیم مناسبی است
با مصرف شیر سویا می توانید مقادیر مناسبی از آهن و کلسیم را نیز به بدن خود برسانید. شیرهای غنی شده از آهن و کلسیم بیشتری برخوردار هستند و با مصرف آن ها مواد معدنی مورد نیاز بدن بهتر تامین می شود. آهن و کلسیم نقش بسزایی در استحکام استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان دارند. همچنین می تواند برای حفظ سلامت خون و جلوگیری از کم خونی موثر باشد.
-
بهترین جایگزین شیرگاو برای گیاهخواران محض است
گیاهخواران می توانند با مصرف شیر سویا بدون هیچ نگرانی مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را تامین کنند. اکثر گیاهخواران با مشکل کمبود پروتئین مواجه هستند و باید با استفاده از منابع گیاهی، حبوبات و مغزها نیاز بدن خود به پروتئین و مواد معدنی را تامین کنند. شیر سویا با توجه به ترکیباتی که دارد می تواند گزینه مناسبی برای این افراد باشد.
عوارض جانبی و مضرات شیر سویا
شیر سویا این نوشیدنی محبوب در کنار تمامی مزایایی که دارد دارای معایبی نیز می باشد که نباید از آن ها صرف نظر نمود. اولین مسئله در مورد این شیرها این است که بیشتر آن ها ممکن است اصلاح شده ژنتیکی باشد که موجب مشکلاتی مانند حساسیت و آلرژی می شود. از این رو بهتر است که شیر سویا ارگانیک و اصلاح نشده را مصرف نمایید تا از عوارض جانبی آن جلوگیری کنید.
خیلی از افراد به ویژه کودکان به سویا و شیر سویا حساسیت دارند و با مصرف آن با واکنش های آلرژیک مواجه می شوند. در صورتی که با مصرف سویا و یا شیر سویا با نشانه هایی مثل کهیر، معده درد، قرمزی پوست مواجه شدید از خوردن آن خودداری کنید و به پزشک مراجعه نمایید.
حساسیت به شیر سویا و خود سویا بسیار رایج است، به‌ویژه در کودکان. به همین دلیل ممکن است مصرف شیر سویا شما را با واکنش‌های آلرژیک روبه‌رو کند. اگر با خوردن سویا یا شیر سویا با نشانه‌هایی مانند کهیر، قرمزی پوست، معده‌درد و… مواجه شدید بلافاصله از خوردن دست بکشید و به یک پزشک مراجعه کنید.
همچنین به دلیل وجود ترکیبات ایزوفلاون در سویا که اثرات استروژن را در بدن تقلید می کنند شیر سویا و سویا برای زنان دارای سابقه سرطان سینه و تخمدان اصلا مناسب نیست و نباید مصرف کنند. به دلیل وجود همین ترکیبات شیر سویا می تواند بر روی سلامت باروری مردان و پروستات نیز تاثیرات منفی داشته باشد و سطح تستوسترون را در آن ها کاهش دهد.
توجه داشته باشید که نباید در مصرف شیر سویا زیاده روی شود، زیرا مصرف بیش از حد آن مشکلاتی برای غده تیروئید ایجاد می کند. افراد دارای مشکلات تیروئیدی باید مصرف شیر سویا را کاهش دهند، زیرا وجود ترکیبات ایزوفلاون در آن موجب کاهش هورمون های تیروئید و اختلال در سوخت و ساز بدن می شود.
با وجود تمامی موارد ذکر شده مصرف سویا و شیر سویا می تواند برای اکثر مردم مفید و ایمن باشد. اما در مصرف هر ماده غذایی باید تعادل را رعایت نمود. همچنین افراد دارای بیماری خاص بهتر است که ابتدا از پزشکان کمک بگیرند و در صورت سازگاری شیر سویا با بدنشان از این ماده غذایی ارزشمند استفاده کنند.
روزانه چقدر می توان شیر سویا مصرف کرد؟
با میانه روی و رعایت اعتدال در مصرف هر نوع خوراکی و ماده غذایی می توان از آن برای همیشه استفاده نمود بدون اینکه مشکلی برای سلامتی بدن ایجاد شود. در مورد مصرف شیر سویا نیز این مسئله صدق می کند.
بهتر است در مصرف روزانه شیر سویا زیاده روی نکنید. به این معنی که اگر شیر سویا مصرف می کنید میزان مصرف سایر محصولات سویایی را کمتر کنید. بررسی های انجام شده نشان می دهد که می توان حتی یک لیتر در روز شیر سویا مصرف نمود. اما بهتر است بیشتر از این حد استفاده نشود و روزانه در حد ۲ تا ۳ فنجان شیر سویا مصرف کنید.
چه افرادی نباید شیر سویا مصرف کنند؟
اگر به سویا حساسیت دارید مصرف شیر سویا توصیه نمی شود. اما بقیه افراد حتی زنان باردار نیز می توانند از این محصول استفاده کنند. همچنین افرادی که قبلا سرطان سینه داشته اند نیز می توانند با مشورت پزشک شیر سویا مصرف نمایند. هر چند که مصرف شیر سویا برای بیشتر افراد مناسب است اما بهتر است که قبل از مصرف آن با یک پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا با خیالی آسوده بتوانید از آن مصرف نمایید.
سخن پایانی
شیر سویا محصولی است که از دانه های خیس خورده و آسیاب شده سویا تهیه می شود. این شیر گیاهی دارای ارزش غذایی بالایی است و می تواند جایگزین مناسبی برای شیرگاو باشد. از این رو افرادی که به هر علتی نمی توانند از شیر گاو و لبنیات استفاده کنند می توانند با مصرف شیر سویا ویتامین ها، پروتئین و مواد معدنی مورد نیاز بدن خود را تامین کنند. در مصرف شیر سویا همانند هر خوراکی و ماده غذایی دیگری باید اعتدال را رعایت نمود تا مشکلاتی برای سلامتی بدن ایجاد نکند.
